برآورد تابع تولید آموزش عالی دانشگاه های دولتی ایران

امروزه دانشگاه ها،‌ به عنوان مراکز تربیت نیروی انسانی متخصص کشورها، نقش مهمی در افزایش رشد و توسعه اقتصادی ایفا می کنند. در همین راستا, اقتصاد آموزش عالی در چند دهه اخیر گامهای مؤثری در جهت نحوه تخصیص بهینه منابع فیزیکی و انسانی در دانشگاه ها و افزایش کارایی آنها به عنوان واحدهای تولیدی چند ستاده ای برداشته است. با توجه به اینکه در چند سال اخیر دانشگاه های دولتی ایران قسمت اعظم منابع خود را صرف تولید آموزشی کردند، این مقاله با در نظر گرفتن دانشگاه های دولتی به عنوان واحدهای تولیدی تک ستاده ای (تولید آموزشی) و بررسی ارتباط عوامل انسانی و فیزیکی 21 دانشگاه دولتی کشور برای دوره زمانی 1373-1377 و تلفیق داده های مقطعی و زمانی، یک تابع تولید خطی خاص آموزشی را در قالب یک سیستم معادلات همزمان، به روش حداقل مربعات وزنی (WLS) برآورد می کند که در آن کیفیت تولید آموزشی، سیاستهای پذیرش دانشجویان کارشناسی و کیفیت هیأت علمی دانشگاه به‎صورت درونزا رفتار می‏کنند. نتایج پژوهش حاکی از آنند که در سالهای اخیر سیاستهای پذیرش دانشجویان کارشناسی دانشگاه ها در راستای افزایش کیفیت تولید آموزشی آنها نبوده است؛ با این حال کیفیت هیأت علمی، بودجه های گروه های آموزشی، عملیات کمک آموزشی و بودجه های اختصاصی دانشگاه ها در جهت ارتقای سطح کیفیت تولید آموزشی به کار گرفته شده‏اند. افزایش بودجه‏های خدمات اداری از کیفیت تولید آموزشی کاسته‏اند و بودجه‏های پژوهشی دامنه فعالیتهای آموزشی دانشگاه ها را کاهش داده اند. این نتایج، علاوه بر اینکه بیانگر وضعیت‏سیاستگذاری بخش آموزش عالی در چند سال اخیر هستند، می توانند به عنوان ابزاری مفید برای برنامه‏ریزی آموزش عالی در سطح دانشگاه های کشور به کار گرفته شود.